Uruchomienie modułu ewidencji
Uruchomienie modułu ewidencji jest możliwe poprzez:
- Wybranie w menu Raporty /Rozliczanie czasu pracy kierowców/ Ewidencja czasu pracy kierowcy
- Wybranie odpowiedniego przycisku na pasku przycisków
Z widoku kalendarza:
Z widoku analogowego:
Z widoku cyfrowego:
- Wciśnięcie przycisku Ewidencja czasu pracy na ekranie powitalnym Tachospeed
Po uruchomieniu modułu ewidencyjnego pojawi się puste okno ewidencji.
Uwaga: Położenie przycisków i opcji może się zmieniać w zależności od rozdzielczości ekranu oraz ustawienia widoku ekranu (pełny ekran bądź okno).
opis okna
Główne okno modułu ewidencji można podzielić na trzy części:
- Górna (oznaczona na rysunku powyżej czerwoną ramką) zawiera informacje o kierowcy i sposobie jego rozliczania, a także przyciski służące do pobierania danych, zmiany ustawień (Opcje, patrz punkt 2 instrukcji) i sporządzania raportów (punkt 4);
- Środkowa (niebieska ramka) czyli siatka, na którą nanoszone zostają dane po pobraniu ich z bazy i dokonaniu rozliczenia, zwana dalej siatką rozliczeniową (dokładny opis tej części okna można znaleźć w punkcie 3.2) ;
- Dolna (żółta ramka) zawiera kontrolki odpowiedzialne za ustawienie automatycznych odbiorów i ich kolejności (więcej w punkcie 3.2.6 niniejszej instrukcji), jak również przyciski do zapisu/odczytu sporządzonej wcześniej ewidencji (patrz punkt 3.4). Znajduje się tu także przycisk służący do wyświetlenia podsumowania (0)
Pobranie danych z bazy
Pobranie danych z bazy jest możliwe dzięki przyciskowi Pobierz dane.
Pozwala on na sczytanie wprowadzonych wcześniej informacji o czynnościach wybranego kierowcy (wprowadzonych ręcznie bądź z tarczek lub plików cyfrowych) za odpowiedni okres rozliczeniowy, oraz przeanalizowanie ich wedle wprowadzonych ustawień w opcjach ewidencji. Okno po wczytaniu odpowiednich danych:
Aktywny kierowca
Wybór aktywnego kierowcy jest możliwy poprzez wybranie odpowiedniej pozycji z listy kierowców. Na liście są widoczni tylko ci kierowcy, którzy nie są oznaczeni jako nieaktywni. Obok każdego z kierowców zaznaczony jest zakres dat, dla którego ma on zapisane aktywności w bazie danych.
System pracy
W programie Tachospeed możliwe jest rozliczanie kierowców w trzech systemach pracy:
- podstawowym;
- równoważnym;
- zadaniowym;
- samozatrudnienie
W przypadku systemu równoważnego możliwe jest określenie maksymalnego wymiaru pracy od 9 do 12 godzin w zależności od rodzaju wykonywanego przewozu. W przypadku transportu na potrzeby własne możliwy jest plan pracy na poziomie 12 godzin. W pozostałych przypadkach jest to maksymalnie 10 godzin.
Ustawienie maksymalnego wymiaru dla systemu równoważnego możliwe jest w Opcjach ewidencji (patrz 2.1 Maksymalny plan dzienny dla systemu równoważnego).
Na niebieskim tle można również wybrać opcję dotyczącą etatu, w którym dany kierowca został zatrudniony.
Jeżeli został wybrany niepełny etat możliwe jest określenie granicy godzin nadliczbowych, wynikających z podpisanej umowy o pracę.
Okres rozliczeniowy i dzień wolny
W module ewidencyjnym programu Tachospeed możliwe jest wybranie okresu rozliczeniowego między 1 tygodniem a 12 miesiącami. Ustawa o czasie pracy kierowców ogranicza te okresy maksymalnie do 4 miesięcy.
Jako dzień wolny od pracy można określić wszystkie dni tygodnia oprócz niedzieli.
Najczęściej spotykanym dniem wolnym od pracy jest sobota, jednakże w każdym tygodniu możliwe jest określenie innego wolnego dnia od pracy. Program może elastycznie ustalać wolny dzień od pracy. Funkcjonalność tę można włączyć w oknie Opcje ewidencji (patrz punkt 2.1. Po pobraniu danych).
Uwaga: Aby wprowadzone zmiany dotyczące systemu pracy, etatu, okresu rozliczeniowego oraz dnia wolnego zostały zapisane należy użyć przycisku Zapisz zmiany. W celu przypomnienia o tym użytkownikowi po wprowadzeniu jakichkolwiek zmian, dopóki nie zostaną one zapisane przycisk ten zostaje otoczony niebieską ramką.
Zmiana zakresu danych
Zmiana zakresu danych jest możliwa w oknie wyboru daty. Koniec zakresu jest automatycznie ustalany przez program wg ustawień okresu rozliczeniowego.
Siatka rozliczeniowa
W siatce rozliczeniowej można znaleźć szczegółowe czasowe informacje o aktywnościach pracownika. Prezentuje ona informacje dotyczące dób pracowniczych, rodzaj tych dób, zaplanowanego wymiaru, ilości czasu pracy, dyżurów, godzin nadliczbowych, informacje dotyczące dokonanych odbiorów oraz wstawionych dni urlopu, chorobowego i innych nieobecności.
Przy wyższej rozdzielczości ekranu może pojawić się większa liczba kolumn. Aby na mniejszych monitorach wyświetlić wszystkie kolumny, należy wejść do Opcjii na zakładce Wygląd i raport zaznaczyć Wszystkie kolumny widoczne (patrz 2.4.1). W celu ułatwienia sobie pracy na programie, zalecane jest wyłączenie tej opcji.
- Doba pracownicza
W kolumnie Doba pracownicza/data znajduje się kolejna data doby pracowniczej. Nie jest to doba kalendarzowa! Jeśli data oznaczona jest na zielono, oznacza to dzień wolny od pracy – najczęściej będzie to sobota. Jeśli data jest oznaczona kolorem czerwonym, jest to dzień świąteczny lub niedziela.
W kolumnie Doba pracownicza/rodzaj znajduje się oznaczenie rodzaju doby pracowniczej. W tej kolumnie możliwe są oznaczenia:
– dzień wolny od pracy (tło zielone)
– niedziela (tło czerwone)
– dzień świąteczny (tło czerwone)
– niedziela, w którą przypada święto (tło czerwone)
– dzień roboczy (tło białe lub szare)
– odbiór niedzieli (tło białe lub szare) – czyli dzień, w którym udzielono rekompensaty za pracę w okresie niedzielno-świątecznym
Możliwa jest ręczna zamiana dnia wolnego od pracy, poprzez przeciągnięcie zielonego prostokąta z literą W na inny dzień roboczy.
Jeśli chcemy, aby na ewidencji dniem wolnym od pracy zawsze była sobota, wystarczy wybrać sobotę w polu Dzień wolny (patrz 3.2.3.)
Można także użyć opcji Po pobraniu danych… w opcjach ewidencji (2.1), aby program automatycznie wyszukiwał dni wolne wg aktywności.
W kolumnie Doba pracownicza/plan znajduje się zaplanowany wymiar (norma) czasu pracy w danej dobie pracowniczej. W zależności od wybranego systemu czasu pracy, pojawia się zaplanowany wymiar pracy. Program Tachospeed dostosowuje wymiar czasu pracy do faktycznego czasu pracy w danej dobie.
W przypadku dób świątecznych i dni wolnych pojawia się norma 0/8, co oznacza, że zaplanowano 0 godzin, jednakże nadgodziny dobowe liczone są od 8-ej godziny. Reszta godzin, tzn. między 0 a 8, będzie rozliczana jako nadgodziny średniotygodniowe.
W kolumnie Doba pracownicza/start ukazany jest start pracy w danej dobie. Start pracy wyznaczany jest przez program po dziennym okresie odpoczynku. Jednakże nie zawsze start doby pracowniczej pokrywa się ze startem dziennego okresu prowadzenia.
Poszczególne dni w ewidencji czasu pracy to nie doby kalendarzowe! Aktywności pracownika, a ściślej mówiąc praca i dyżury, są prezentowane i wyliczane w przedziałach dób pracowniczych.
Doba pracownicza – kolejne 24 godziny od rozpoczęcia pracy.
Przykładowo, jeśli kierowca rozpoczyna pracę w poniedziałek o godzinie 07:18, to doba pracownicza we wtorek trwa do 07:18 następnego dnia. Wszystkie aktywności pomiędzy 07:18 a 07:18 następnego dnia są rozliczane w dobie pracowniczej poniedziałkowej.
Doba pracownicza wtorkowa rozpoczyna się o 05:00. Jednakże poprzednia doba rozpoczyna się o godzinie 07:18 i jej rozliczenie kończy się o 07:18 we wtorek. Z tego względu czas między 05:00 a 07:18 we wtorek nie jest rozliczany w dobie wtorkowej. Czas między 05:00 a 07:18 jest zaliczony do doby poniedziałkowej, a w dobie wtorkowej okres między 05:00 a 07:18 nie jest ewidencjonowany, aby uniknąć podwójnego rozliczenia tych samych godzin pracy i dyżuru. Szczegóły tego rozliczenia można podejrzeć na raporcie Szczegóły rozliczenia:
Ze względu na moment rozpoczęcia poprzedniej doby, możliwa jest również taka sytuacja, że wszystkie aktywności z danej doby kalendarzowej lub z danej wykresówki są zaliczane do poprzedniej doby pracowniczej. W takie sytuacji w tym dniu będzie zarejestrowany brak danych.
Przykładowo kierowca rozpoczyna pracę w poniedziałek o godzinie 20:00. Następnego dnia rozpoczyna pracę o 12:00 i kończy ją jeszcze przed godziną 20:00. W takim wypadku doba pracownicza wtorkowa rozpoczyna się o godzinie 20:00 i trwa do 20:00 w środę. Jeśli w tym okresie nie ma żadnych aktywności, to doba wtorkowa będzie dniem wolnym.
W kolumnie Rozliczenie/start oraz Rozliczenie/stop występuje okres, który jest brany pod uwagę przy sumowaniu czasu pracy, dyżurów i godzin nadliczbowych w danej dobie pracowniczej. W przypadku, gdy start doby pracowniczej i start rozliczenia jest różny, oznacza to, że mamy do czynienia z nałożeniem się dób pracowniczych – inaczej mówiąc kierowca dwukrotnie rozpoczyna pracę w danej dobie 24-godzinnej. Nie jest to wykroczeniem w przypadku, gdy zachowane są odpowiednie odpoczynki dobowe.
W przypadku nałożenia się dwóch dób koniec rozliczenia jest równo 24 godziny po starcie doby pracowniczej.
W kolumnie Praca/suma zsumowany jest realny czas pracy kierowcy zliczony z poszczególnych aktywności tachografu.
Czas pracy jest zliczany według ustawień filtra w Opcjach ewidencji na zakładce Zaawansowane (2.3).
Do czasu pracy kierowcy zaliczane są okresy jazdy, pracy innej oraz według ustawień filtra okresy postoju trwające od 0:01 do 0:14. Ustawienia dotyczące zaliczania poszczególnych postojów do pracy są możliwe do zmiany.
Można również skorzystać z opcji wliczania do czasu pracy wszystkich aktywności w godzinach zaplanowanego wymiaru/rozkładu czasu pracy. Należy wtedy w opcjach zaznaczyć tryb zgodności (patrz 2.1 Tryb zgodności).
Przykładowo, jeśli kierowca w danym dniu ma zaplanowane 8 godzin pracy, to od startu doby pracowniczej pierwsze 8 godzin zaliczone będzie do czasu pracy. Wszystko, co ponad tę granicę, generuje godziny nadliczbowe.
Do czasu pracy zaliczane są 15-minutowe przerwy przysługujące w dobie, w której kierowca pracuje więcej niż 6 godzin. Okresy przerw śniadaniowych są wyróżnione w kolumnie Inne/pś.
Czas przerw śniadaniowych jest już wliczony do sumy czasu pracy wykazanej w kolumnie Praca/suma.
W kolumnie Praca/w tym/noc jest przedstawiona suma pracy w okresie nocnym.
Porę nocną można określić w Opcjach ewidencji na zakładce Podstawowe (patrz 2.1 Pora nocna).
Pozostały czas, tzn. poza porą nocną, zarejestrowany jest w kolumnie Praca/w tym/dzień i określa pracę w porze dziennej.
W kolumnie Praca/w tym/+ zarejestrowany jest czas pracy ręcznie dodany w programie. Jest to czas pracy, który nie wynika bezpośrednio z aktywności z tachografu.
Czas pracy na warsztacie, na magazynie lub czas pracy innej, nie wynikający z zapisów z tachografu, można dodać klikając na odpowiedni dzień prawym przyciskiem myszy i wybrać odpowiednią opcję z listy czynności.
Innym sposobem jest użycie w programie zakładki Czynności/Przeglądanie i edycja (dodawanie czynności za pomocą tej zakładki zostało dokładnie omówione w punkcie 11 głównej instrukcji programu Tachospeed).
W kolumnie oznaczonej literą P obliczany jest czas przestoju zwany również postojowym. Czas przestoju występuje w dobach, w których realny czas pracy jest mniejszy, niż zaplanowany wymiar czasu pracy.
Czas przestoju obliczany jako różnica między wymiarem czasu pracy a realnym czasem pracy.
Wartość przestoju jest jednak pomniejszana o ilość czasu wolnego udzielonego w zamian za przepracowane godziny nadliczbowe, dyżury lub pracę w niedziele i święta.
W przypadku pracowników zatrudnionych na niepełny etat możliwe jest określenie granicy godzin nadliczbowych.
Przykładowo, jeśli kierowca zatrudniony jest na ½ etatu, wtedy możliwe jest określenie granicy godzin nadliczbowych na poziomie 4, 5, 6, 7 oraz 8 godzin. Jeśli granicę godzin nadliczbowych określi się na poziomie 6 godzin, to w przypadku pracy w danym dniu, wynoszącym 10 godzin, praca powyżej 4 do 6 godzin jest zaliczana do pracy ponadwymiarowej w kolumnie Inne/pw. W podanym przykładzie kierowcy należy wyliczyć 4 godziny nadliczbowe, tj. powyżej granicy 6 godzin.
W kolumnie Inne/nś zliczany jest czas pracy w okresie niedzielno-świątecznym.
Zgodnie z przepisami niedziela liczona jest pomiędzy 6:00 w niedzielę a 6:00 w poniedziałek. W ten sam sposób identyfikowana jest praca w dniu świątecznym. Możliwa jest zmiana tego zakresu w Opcjach ewidencji na zakładce Podstawowe (patrz 2.1 Początek doby niedzielno-świątecznej).
W przypadku przekroczenia 8 godzin dziennie lub w przypadku przekroczenia przedłużonego wymiaru czasu pracy w systemie równoważnym, mamy do czynienia z pracą w godzinach nadliczbowych. Za pracę wykonaną w godzinach nadliczbowych należy się podstawowe wynagrodzenie plus dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu, niż określony w pkt. 1.
Godziny nadliczbowe z dodatkiem 50% przedstawione są w kolumnie Nadliczbowe/N50, a z dodatkiem 100% w kolumnie Nadliczbowe/N100.
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej powyżej.
Godziny nadliczbowe średniookresowe są obliczane na końcu okresu rozliczeniowego i są prezentowane w Podsumowaniu ewidencji (dokładne omówienie Podsumowania można znaleźć w punkcie 0 niniejszej instrukcji).
Godziny nadliczbowe średniookresowe wynikają z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, tj. średnio 40 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Do obliczenia godzin nadliczbowych średniookresowych służą dwie metody, tj.:
- Metoda PIP
NADGODZINY ŚREDNIOOKRESOWE = czas pracy z przestojem (przed odbiorem) minus norma (skorygowana), minus godziny nadliczbowe dobowe (przed odbiorem)
- Metoda MPIPS
NADGODZINY ŚREDNIOOKRESOWE = ilość tygodni * średnia pracy na tydzień minus norma (skorygowana)
W przypadku kierowców nieodzownym elementem rozliczenia czasu pracy jest naliczanie dyżurów. Wynikają one z zapisów Ustawy o czasie pracy kierowców. W przypadku wystąpienia dyżuru należy się jedynie dodatek w wysokości:
- 50% stawki godzinowej – w przypadku dyżuru wynikającego z dodatkowej przerwy 15-minutowej po 6 godzinach pracy oraz 30-minutowej po 9 godzinach pracy.
- 50% stawki godzinowej – w przypadku gotowości drugiego kierowcy z załogi kilkuosobowej, który siedzi na siedzeniu pasażera.
- 100% stawki godzinowej – w przypadku przerw w prowadzeniu wynikających z wymogów stawianych kierowcom w Rozporządzeniu 561/2006 lub AETR.
Dyżur 50% wyliczany jest w kolumnie Dyżury/D50, dyżur 100% jest prezentowanyw kolumnie Dyżury/D100.
W osobnej kolumnie, tj. Inne/dd, pokazywane są przerwy dyżurowe 50% w przypadku przekroczenia 6 oraz 9 godzin pracy w danej dobie pracowniczej.
Odbiór nadgodzin i dyżurów
Opcje dotyczące odbioru nadgodzin i dyżurów są widoczne poniżej siatki rozliczeniowej.
Program Tachospeed wyposażony jest w możliwość automatycznej rekompensaty czasem wolnym przepracowanych godzin nadliczbowych, dyżurów oraz pracy w niedziele i święta. Aby uaktywnić to narzędzie, należy zaznaczyć opcję Automatyczny odbiór, która znajduje się pod siatką rozliczeniową.
Odbiór godzin nadliczbowych może nastąpić w proporcji 1 do 1-nego lub 1 do 1½. Aby program dokonywał odbioru w proporcji 1 do 1½, tzn. 3 godziny wolnego za 2 godziny nadliczbowe, to należy zaznaczyć poniższą opcję:
Nie można zrekompensować przepracowanych godzin nadliczbowych w proporcji 1 do 1-nego bez pisemnego wniosku pracownika. Te wnioski są generowane przez program Tachospeed i są dołączane każdorazowo do ewidencji.
Zaznaczenie i wybranie odpowiedniej daty w polu obok Odbiór 1:1,5 pozwala na brak odbioru w dniach od zaznaczonej daty.
Odbiór dyżurów zawsze jest dokonywany w proporcji 1 do 1-nego.
Możliwe jest również ustalenie, które dodatki powinny być rekompensowane i w jakiej kolejności. Aby ustalić priorytet odbioru, wystarczy kliknąć w przyciski 1, 2, 3, 4, 5 obok poszczególnych dodatków.
Zaleca się wyłączenie odbioru Dyżuru 50.
W przypadku dokonania przez program automatycznych odbiorów w kolumnie Do rozliczenia w poszczególnych pod kolumnach N50, N100, D50, D100 oraz nś znajdują się informacje o ilości dodatków pozostałych po rekompensatach dokonanych przez program.
W wersji 2.36 i wyższej do każdej ewidencji generowane są automatycznie wnioski o rekompensatę czasem wolnym. Wystarczy w Opcjach, na zakładce Wygląd i raport, zaznaczyć opcje Wniosek o udzielenie czasu wolnego... oraz Informacja o udzielonych wolnych dniach... (patrz 2.4.2).
W programie Tachospeed możliwe jest manualne udzielanie czasu wolnego za przepracowane nadgodziny, dyżury i pracę w okresie niedzielno-świątecznym.
Aby dokonać ręcznego odbioru, należy przeciągnąć odpowiednie prostokąty/rekordy z kolumny Do rozliczenia na kolumnę Odbiór/z.
Po dokonaniu ręcznych odbiorów możliwe jest włączenie mechanizmu automatycznego odbioru, poprzez wciśnięcie przycisku Odbierz.
W takim wypadku ręcznie dokonane odbiory zostaną zachowane, a wszystkie pozostałe zostaną przydzielone przez program.
Rekompensując pracę w okresie niedzielno-świątecznym, niezależnie od wymiaru pracy w tej dobie, należy się cały dzień wolny. W Opcjach ewidencji można zablokować odbiór w dobach, które z racji nachodzących dób pracowniczych mają mniej, niż 24 godziny ().